منطقه ٢٢ واقع در شمال‌غرب شهر تهران با داشتن جمعیت نزدیک به ١٢٩ هزار نفر و عبور گسل شمال تهران از شمال این منطقه و با رشد بی‌رویه برج‌سازی‌ها در شمال منطقه که دقیقا در پهنه گسلی شمال تهران و با فاصله‌های بسیار نزدیک به هم در حال توسعه هستند، بیش از پیش در معرض ریسک زله قرار دارد. به طور کلی سه پارامتر خطر، آسیب‌پذیری و جمعیت در ارزیابی ریسک سوانح مطرح است، با توجه به عبور گسل لرزه‌زای شمال تهران از شمال منطقه و مجموعه گسل‌های چیتگر در جنوب، منطقه ٢٢ تماما تحت‌تأثیر خطر زمین‌لرزه است؛ کمااینکه رشد این منطقه عموما در شمال و شمال شرقی است و ساختمان‌ها در این نواحی تا یک‌کیلومتری از گسل لرزه‌زای شمال تهران توسعه یافته‌اند که ریسک بالایی را به همراه دارد. ساختمان‌های منطقه ٢٢ آسیب‌پذیری کمتری را نسبت به دیگر مناطق تهران دارد و بیشتر ساختمان‌ها از مصالح مقاومی مانند بتن و ف و با فراوانی قدمت پنج تا ١٠ سال ساخت است و آن به علت جدیدبودن منطقه است، اما این دلالت بر مقاوم‌بودن تمامی منطقه ندارد.
بر اساس ارزیابی‌های انجام‌شده از سوی نگارنده، مشخص شد حدود ١٠ درصد از بلوک‌های ساختمانی از نظر نوع مصالح دارای آسیب‌پذیری زیاد هستند و حدود دو درصد ساختمان‌ها از لحاظ قدمت، آسیب‌پذیری بالایی دارند. از دیگر عوامل آسیب‌پذیری در منطقه، وجود دکل‌های برق فشارقوی است که تقریبا دور تا دور منطقه پراکنده و به کاربری‌های مسی نزدیک است. با توجه به معیار فاصله از کاربری‌های پرخطر، بیشترین مخاطره‌ای که این منطقه را هنگام رخداد زله تهدید خواهد کرد، وجود دکل‌های برق فشارقوی است که اکثر آنها در ارتفاعات روی شیب‌های تند و در پهنه گسل شمال تهران، نزدیک به برج‌های مسی قرار گرفته‌اند و حاکی از آن است که پس از رخداد زله، قطعی برق و آتش‌سوزی از مخاطرات اصلی است. در این منطقه دو مسیل با پتانسیل سیلابی‌شدن قرار دارد که حین وقوع سانحه، با طغیانی‌شدن و نیز ایجاد پدیده زیرشویی می‌تواند به کاربری‌های اطراف آسیب وارد کند. دیگر مخاطره‌ای که در شرایط رخداد زمین‌لرزه مهم است از نظرها دور نماند، کانال انتقال آب به دریاچه است و احتمال گسیختگی لوله‌های انتقال آب و بنابراین خطر سیل، وجود دارد و شایسته است در راستای کاهش ریسک به این قبیل زیرساخت‌ها توجه کافی شود.
عامل مهم دیگر، پراکندگی و موقعیت جایگاه‌های سوخت است، رعایت فاصله مناسب ساختمان‌ها از جایگاه‌های سوخت از نظر ایمنی هنگام رخداد زله بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه در تهران تعدادی از جایگاه‌های سوخت، بدون هیچ‌گونه ضابطه‌ای در مجاورت خانه‌ها ساخته شده است و اکثرا از دو طرف مسدود هستند؛ حال در صورت وقوع آتش‌سوزی به‌سرعت آتش به منازل اطراف سرایت می‌کند. یکی از مواردی که در جایگاه‌ها رعایت نشده است، موضوع حریم جایگاه‌های سوخت است. منطقه ٢٢ دارای پنج جایگاه سوخت است که دو جایگاه آن در آزادراه تهران- کرج قرار دارد و سه جایگاه دیگر آن در قسمت شرقی منطقه و در مجاورت قطعات مسی شهری بدون رعایت حریم‌ها ساخته شده‌اند که نیاز است در برنامه‌ریزی‌های آتی این منطقه، احداث پمپ بنزین با موقعیت‌یابی مناسب و به‌دور از قطعات مسی گنجانده شود.
مسئله حائز اهمیت دیگر پراکندگی کاربری‌های ضروری مانند بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، ایستگاه‌های آتش‌نشانی و مراکز امدادی دیگر است. پراکندگی کاربری‌های درمانی با توجه به اینکه این منطقه قطب گردشگری نیز هست، نامناسب و کمتر از انتظار است به‌ویژه اینکه در کنار دریاچه به عنوان قطب بزرگ گردشگری منطقه باید درمانگاه و اورژانس مشغول و آماده به کار باشند. با توجه به ارزیابی‌های صورت‌گرفته، وضعیت ریسک و آسیب‌پذیری منطقه به طور کلی با توجه به معیارهای فیزیکی، در شمال، شمال‌شرقی، شهرک‌های غربی و جنوبی منطقه بیشترین و قسمت‌های مرکزی و قسمتی از جنوب و غرب منطقه به دلایل زیر کمترین آسیب‌پذیری را دارند: وجود دریاچه مصنوعی در مرکز که آسیب‌پذیری‌های یک محیط شلوغ شهری را ندارد، وجود پارک جنگلی چیتگر در جنوب و نبود توسعه و ساخت‌وساز و پارک‌های جنگلی وردآورد و . در حاشیه غربی.
با عنایت به اینکه محدوده منطقه ٢٢ شهرداری تهران یک محدوده شهری جدید بوده و سابقه ست در آن نسبت به سایر مناطق شهر تهران از قدمت کمتری برخوردار است، باید جلوگیری از افزایش تراکم ست و فعالیت‌های پرازدحام و پرجمعیت در اولویت نخست و کاهش و انتقال آن در اولویت بعدی از قسمت‌های دارای مخاطرات و آسیب‌پذیری بیشتر به کمتر باشد. دیگر آنکه آسیبپذیریها و ریسک در این منطقه از تهران بیش از دیگر مناطق متغیر است چراکه منطقه هنوز به ثبات خود نرسیده و همچنان در حال توسعه و جمعیت‌پذیری است، بنابراین نیاز به پایش، پیگیری و ارزیابی به طور مکرر دارد. این در حالی است که از این منطقه به عنوان قلب تهران و آخرین امید تهرانی‌ها برای شهرسازی اصولی و منطبق با استانداردها یاد میشود، بنابراین باید تبعات هرگونه اقدامی در آن از تمام جنبه‌ها کاملا سنجیده و ارزیابی شود.
اگر شهرها درک روشنی از مخاطرات پیش‌رویشان نداشته باشند، برنامه‌ریزی کاهش ریسک سوانح طبیعی به احتمال زیاد بی‌فایده خواهد بود. ارزیابی ریسک و مخاطرات، پیش‌نیازهای ضروری برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه، تعیین اولویت پروژه‌ها، برنامه‌ریزی برای اقدامات کاهش خطر و شناسایی مناطق در معرض خطر زیاد تا کم هستند. یک بانک اطلاعاتی به‌روز از تلفات مخاطرات و سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تهیه نقشه‌‌ای از ریسک، آسیبپذیریها، قرارگرفتن مردم و دارایی‌ها و ظرفیت‌های در معرض خطر، پایه و اساس ارزیابی ریسک به شمار می‌روند.
*فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد مخاطره‌شناسی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران
منبع |
خرید ملک در منطقه 22 |
خرید ملک در چیتگر |
پیش فروش پروژه پدافند |
کار در ارتفاع |
پیچ رول پلاک
درباره این سایت